Global 
Australia 
België 
Deutschland 
España 
France 
Ireland 
Italia 
Luxembourg 
Nederland 
Österreich 
Portugal 
Россия 
Schweiz 
United Kingdom 
Microscopische colitis
Microscopische colitis is een algemene naam voor twee aan elkaar verwante ziektes: collagene colitis en lymfocytaire colitis. Dit is net als de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa een ontstekingsziekte aan de darmen.
Definitie
Bij microscopische colitis is er een ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm (colitis). Terwijl een darmontsteking meestal met een kijkonderzoek van de darm (colonoscopie) zichtbaar is als bijvoorbeeld roodheid, is dat met microscopische colitis niet het geval. Microscopische colitis kan alleen worden gezien door stukjes weefsel (biopten) onder de microscoop te onderzoeken, vandaar de term 'microscopische' colitis. Doordat de ziekte samengaat met een blijvende (chronische) ontsteking van de darmen, hoort microscopische colitis samen met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa bij de groep ontstekingsziektes aan de darmen.
Er zijn twee vormen van microscopische colitis: collagene colitis en lymfocytaire colitis. Beide ziektes werden pas kortgeleden ontdekt: collagene colitis werd in 1976 voor het eerst beschreven en lymfocytaire colitis in 1980. Hoewel de twee ziektes allebei onder de algemene naam microscopische colitis vallen, laten stukjes weefsel van de dikke darm verschillende microscopische beelden (histologische verschijningsvormen) zien. Bij collagene colitis is er een verdikking van het bindweefsel (de collageenlaag) van het darmvlies. Bij lymfocytaire colitis is er een verhoogd aantal lymfocyten (een bepaald type witte bloedcellen). Als de histologische verschijningsvorm niet bij een van beide vormen past, wordt de ziekte onvolledige microscopische colitis genoemd.
De precieze oorzaak van microscopische colitis is nog onbekend. Het vermoeden is dat de ziekte kan ontstaan door erfelijke (genetische) en omgevingsfactoren. Het is mogelijk dat bacteriële of virale infecties en sommige geneesmiddelen er een rol in spelen. We weten dat roken de kans vergroot voor de ontwikkeling van microscopische colitis.
In Europa ontwikkelen elk jaar ongeveer 5-17 op 100.000 mensen microscopische colitis, hoewel dit sterk van regio tot regio verschilt.
Het daadwerkelijke aantal is waarschijnlijk nog hoger, omdat veel patiënten onterecht de diagnose prikkelbaredarmsyndroom in plaats van microscopische colitis krijgen. De klachten lijken namelijk op elkaar, en de darm ziet er tijdens een kijkonderzoek (colonoscopie) normaal uit. Om een diagnose te stellen moeten stukjes weefsel worden afgenomen, maar dat gebeurt niet altijd. Het is dan ook waarschijnlijk dat veel gevallen niet gemeld worden.
Veel meer vrouwen dan mannen lijden aan microscopische colitis, de reden hiervan is onbekend. De ziekte begint vaak rond de leeftijd van 50 tot 60 jaar.
De belangrijkste klacht bij microscopische colitis is chronische, waterige diarree, welke vaak samengaat met pijn in de bovenbuik, misselijkheid, gasvorming, vermoeidheid en gewichtsverlies. Veel patiënten hebben ook 's nachts diarree. Bloed of slijm in de ontlasting zijn zeldzaam.
De ziekte heeft een sterke invloed op de levenskwaliteit van patiënten als gevolg van de hierboven beschreven klachten.
Patiënten met microscopische colitis lijden vaak ook aan andere ziektes. Belangrijke voorbeelden zijn ziektes die niets te maken hebben met de darmen, zoals reumatische aandoeningen (bijvoorbeeld artritis), chronische huidziekte (zilverschub of psoriasis), schildklierdysfunctie, glutenintolerantie (coeliakie) en vaatziektes.
Diagnose
De klachten bij microscopische colitis kunnen op die van prikkelbaredarmsyndroom lijken. Daarom is het belangrijk een juiste diagnose te stellen.
De arts vraagt naar de medische voorgeschiedenis van de patiënt (anamnese) en vraagt waar de patiënt op dat moment last van heeft, hoe lang de klachten aanhouden en hoe ernstig deze zijn. De arts zal de patiënt ook vragen of deze een voedselallergie of andere allergieën heeft en of er familieleden zijn met microscopische colitis of een andere ontstekingsziekte aan de darmen.
In de meeste gevallen wordt de anamnese gevolgd door een compleet lichamelijk onderzoek, waarbij de arts de buik voorzichtig betast (palpeert) en/of een beeldvormend onderzoek met behulp van geluidsgolven (echografie) maakt. Er zal ook bloedonderzoek en onderzoek van de ontlasting worden uitgevoerd.
Een belangrijk onderzoek voor de diagnose van microscopische colitis is een kijkonderzoek van de dikke darm (colonoscopie). Dit is alleen, in tegenstelling tot andere ontstekingsziekten aan de darmen, niet genoeg om zeker te zijn dat het microscopische colitis is. De dikke darm ziet er namelijk bij microscopische colitis normaal uit. Daarom moeten er meerdere stukjes weefsel (biopten) van het darmslijmvlies worden afgenomen, welke onder de microscoop worden onderzocht. Dit zal op verschillende momenten gebeuren.
Bij patiënten met collagene colitis wordt een verdikte collageenlaag in de stukjes weefsel gezien. Collageen zorgt voor stevigheid van verschillende soorten weefsels Bij gezonde mensen is de collageenlaag van het darmslijmvlies minder dan 5 micrometer (een miljoenste van een meter) dik, maar bij mensen met collagene colitis is deze laag minstens 10 micrometer dik.
In weefsels van patiënten met lymfocytaire colitis zijn er van een bepaald type witte bloedcellen (lymfocyten) veel meer aanwezig dan normaal. Het aantal van deze cellen is vier tot vijf keer groter bij mensen met lymfocytaire colitis dan bij gezonde mensen.
Behandeling
Er is gerichte medicatie voor de behandeling van microscopische colitis beschikbaar. De behandeling is bedoeld om de klachten van de ziekte te verminderen of zelfs helemaal weg te nemen, zodat de patiënten lange tijd een betere levenskwaliteit ervaren.
Microscopische colitis kan worden behandeld met ontstekingsremmers (corticosteroïden). De arts kan echter ook andere geneesmiddelen voorschrijven.
Bij microscopische colitis is het niet nodig om een speciaal dieet te volgen. Het is wel belangrijk om gevarieerd en gebalanceerd te eten, zoals diëtisten ook aanraden. Ook moet worden onderzocht of een patiënt met microscopische colitis een glutenintolerantie heeft (coeliakie), omdat deze ziektes gelijktijdig voor kunnen komen.
We weten dat roken een negatieve invloed heeft op de ziekte. Rokers die de diagnose microscopische colitis krijgen, worden geadviseerd te stoppen.
Vooruitzichten en prognose
Microscopische colitis is geen levensbedreigende ziekte, en de ziekte heeft in de meeste gevallen geen blijvende negatieve gevolgen. Maar als deze niet wordt behandeld, zal ongeveer de helft van de patiënten last krijgen van chronische of steeds terugkerende diarree. Dit heeft een ernstige invloed op hun levenskwaliteit.
Volgens de huidige wetenschappelijke kennis leidt microscopische colitis niet tot een grotere kans op het krijgen van dikke darmkanker.